Ushbu hujjat korxonada atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida amalga oshirilishi lozim bo‘lgan chora-tadbirlar majmui hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 14-iyuldagi “2022 — 2030-yillarda “Navoiyuran” davlat korxonasida uranni qazib olish, qayta ishlash hajmlarini oshirish hamda uni transformatsiya qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 319-sonli  qaroriga muvofiq korxonada ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va suv resurslaridan oqilona foydalanish sohasida uzoq muddatli siyosat ishlab chiqildi.

“Navoiyuran” DK haqida qisqacha ma’lumot

“Navoiyuran” davlat korxonasi ekologik xavfsizlikni ta’minlash, ishlab chiqarish zonalarida tabiiy muhitni saqlash va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish bo‘yicha qator chora-tadbirlarni amalga oshirmoqda.

Ekologik siyosatni amalga oshirish va barcha ishlab chiqarish jarayonlarining ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasidagi O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari talablariga muvofiqligi korxonaning Atrof-muhit muhofazasi xizmati tomonidan amalga oshiriladi.

“Navoiyuran” davlat korxonasining tarkibiy bo‘linmalari uchun 2022-yil uchun “Atrof-muhitni muhofaza qilish va ekologik vaziyatni yaxshilashga qaratilgan tadbirlar rejasi” ishlab chiqildi va tegishli davlat organlari uni mahalliy ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish organlari bilan kelishib oldilar.

Atmosferaga ifloslantiruvchi moddalarning chiqarilishi, ularning hisobi va statistik hisoboti jismoniy omillarning zararli ta’siri me’yorlariga muvofiq olib boriladi va o‘z vaqtida nazorat qilinadi. Atmosferaga chiqariladigan ifloslantiruvchi moddalarning sifat va miqdoriy tarkibini aniqlash, shuningdek atrof-muhit laboratoriyalarini jalb qilgan holda o‘lchovlarni amalga oshirish uchun Navoiy viloyati ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi boshqarmasining maxsus laboratoriyasi jalb etildi.

Xo‘jalik faoliyatini amalga oshirish to‘g‘risida qaror qabul qilishdan oldin konlarni o‘zlashtirish uchun yer uchastkalarini tanlash va ajratish bo‘yicha materiallarga davlat ekologiya ekspertizasining ijobiy xulosasini olish maqsadida “Atrof-muhitga ta’siri to‘g‘risida bayonot” loyihasi ishlab chiqiladi. 2022-yilga mo‘ljallangan “Tog‘-kon faoliyatini rivojlantirishning yillik rejasi”ga kiritilgan. Rivojlanayotgan tashkilotlarga buyurtmalar berish masalalari hal etilib, kelgusida ham bu boradagi ishlar davom ettiriladi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan “Davlat ekologik ekspertizasi to‘g‘risida”gi nizom va obyektning davlat ekologik ekspertizasini tashkil etish uchun zarur bo‘lgan bir qator chora-tadbirlar ro‘yxati talablariga muvofiq ishlab chiqilgan ekspertiza materiallarini tayyorlash va taqdim etishdan oldin jamoatchilik muhokamalari natijalari hisobga olinadi.

Davlat ekologik ekspertizasining ekspertlari tomonidan taqdim etilgan loyihalarni ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha davlat ekologik ekspertizasining ijobiy xulosasi olinganidan keyin xo‘jalik faoliyatini amalga oshirishga ruxsat etiladi.

O‘zbekiston Respublikasining “Chiqindilar to‘g‘risida”gi Qonuni talablarini bajarish maqsadida chiqindilar bilan bog‘liq ishlar sohasida sanitariya me’yorlari va qoidalariga muvofiqligi, shuningdek, zararli chiqindilar ekologiya qoidalariga rioya qilgan holda tashilishi uchun ekologik sertifikatlar olish ishlari tashkil etildi. 

Bundan tashqari, suv resurslaridan oqilona foydalanish, suvning ortiqcha sarflanishiga yo‘l qo‘ymaslik, suvni tejash, suv sifatini tiklash va yaxshilash bo‘yicha chora-tadbirlar ko‘rish, belgilangan suv olish limitlari va suv iste’moli qoidalariga rioya qilish, belgilangan tartibda suv iste’moliga ruxsatnomalar berish qonun bilan korxona mas’ul shaxslar tomonidan nazorat qilinadi.

“Toza hudud” hududiy davlat unitar korxonasi tomonidan tarkibiy tuzilmalarda hosil bo‘ladigan qattiq maishiy chiqindilarni olib chiqish ishlari tashkil etildi. Tarkibiy bo‘linmalarda atrof-muhitga ifloslantiruvchi moddalarning chiqarilishi va tashlanishi, atrof-muhit va tabiiy resurslar holati ustidan doimiy monitoring olib boriladi.

“Navoiyuran” davlat korxonasi tabiiy uran va nodir metallarni qazib olish, qayta ishlash va sotish siyosatida atrof-muhitni muhofaza qilish, mehnat xavfsizligi, xodimlar va mahalliy aholi salomatligiga mas’uliyat bilan yondashadi.

“Navoiyuran” davlat korxonasi ishlab chiqarish va faoliyat yuritish bilan bog‘liq ishlarni tashkil etishda yuzaga keladigan xavflarni hisobga olgan holda quyidagi majburiyatlarni o‘z zimmasiga oladi:

1. Atrof-muhitni muhofaza qilish, mehnat xavfsizligi va xodimlarning sog‘lig‘i sohasidagi Qonunchilik va boshqa talablarga rioya qilish;
2. Atrof-muhitning ifloslanishi, xodimlar va aholining shikastlanishi va kasallanishining oldini olish, ishlab chiqarish va boshqa faoliyatning atrof-muhitga salbiy ta’sirini kamaytirish, ishlab chiqarish xavfini kamaytirish;

3. Tabiiy va energiya resurslaridan oqilona foydalanish, chiqindilarni boshqarish bo‘yicha zamonaviy texnologiyalarni joriy etish;
4. Mehnatni muhofaza qilish, ekologik va sanoat xavfsizligi sohasidagi faoliyatni doimiy ravishda takomillashtirish, ISO 14001:2015 “Atrof-muhitni muhofazasi”, ISO 9001:2015 “Sifat menejmenti” va ISO 45001 “Mehnatni muhofaza qilish va texnika xavfsizligini ta’minlash” xalqaro standartlari talablariga erishish va hisobga olish, integratsiyalashgan boshqaruv tizimini takomillashtirish va rivojlantirish;
5. Pudratchilar faoliyatining atrof-muhitni muhofaza qilish, mehnat xavfsizligi va xodimlarning sog‘lig‘i sohasidagi korxona siyosati talablariga muvofiqligini nazorat qilish;
6. Xodimlarning shikastlanishi va kasallanish darajasini pasaytirish uchun xodimlar uchun xavfsiz ish sharoitlarini ta’minlash va yaratish.
7. Atrof-muhitni muhofaza qilish, mehnatni muhofaza qilish va xodimlarning sog‘lig‘i nuqtai nazaridan korxona va tarkibiy bo‘linmalar xodimlarining malakasi, bilimlari va javobgarligini oshirish.
8. Rejalashtirilgan tadbirlarning atrof-muhitga ta’sirini baholash bo‘yicha jamoatchilik muhokamalarini o‘tkazish, ommaviy axborot vositalarida, tarmoq gazetasida va korxona veb-saytida materiallarni joylashtirish orqali rejalashtirilgan va amalga oshirilayotgan tadbirlar bo‘yicha manfaatdor tomonlar bilan doimiy aloqani saqlash;
9. Korxona ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshiradigan  hududlarda mahalliy aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash.

Atrof-muhitni muhofaza qilish va suv resurslaridan oqilona foydalanish shakllari va tartibi

Atrof-muhitni muhofaza qilish uchun ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va suv resurslarini boshqarish sohasidagi amaldagi uzoq muddatli siyosat (bundan buyon matnda “Atrof-muhitni muhofaza qilish siyosati” deb yuritiladi) tasdiqlangandan so‘ng amal qila boshlaydi. Kompaniyada atrof-muhit muhofazasi xizmati mavjud.

Atrof-muhit muhofazasi xizmati O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi tomonidan uning vakolatiga kiradigan har bir ishlab chiqarish maydonchasi uchun tasdiqlangan hujjatlardan foydalanadi:

• Ruxsat etilgan chiqindilarning cheklangan miqdori (AEmA) – atmosfera havosi uchun cheklangan ruxsat etilgan me’yordan oshmaydigan, yer yuzasidan yuqori konsentratsiyalarni hosil qiluvchi vaqt birligidagi chiqindilardagi ifloslantiruvchi moddalar miqdori;
• Cheklangan ruxsat etilgan oqava suv miqdori (AEfA) – nazorat punktidagi suv sifati standartlarini ta’minlash uchun oqava suvlardagi moddalarning maksimal miqdorini aniqlash kerak. Bu vaqt birligida ushbu bandda ko‘rsatilgan rejimda ajratilishi mumkin;
• Chiqindilarni hosil qilish to‘g‘risidagi Nizom – ishlab chiqarish birligini ishlab chiqarishda chiqindilarning o‘ziga xos turi yoki ularning xom ashyo birligiga ma’lum miqdori.

Ushbu ekologik normalar besh yil davomida ishlab chiqilgan va ularning kombinatsiyasi korxonaning umumiy ekologik siyosatini belgilaydigan asosiy hujjatdir.

Shuningdek, Bosh energetik bo‘limi o‘z vakolatlari doirasida suv resurslaridan oqilona foydalanishni ta’minlaydi. Maqsadli suv iste’molining oldini oladi, suvni tejaydi, suv sifatini tiklash va yaxshilash choralarini ko’radi, suv olishning belgilangan limitlari va suv iste’moli normalariga rioya qiladi, qonun hujjatlariga muvofiq belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarori asosida ularning  suv iste’moli normasiga  maxsus ruxsatnoma beradi. Bunday holda, yer osti suvlaridan maxsus maqsadlarda yoki maxsus iste’mol uchun foydalanish uchun bir martalik ruxsatnoma beriladi.

Atrof-muhitni muhofaza qilish va suv resurslaridan oqilona foydalanish hamda ularni nazorat qilish uchun mas’ul shaxslar

1. Mas’ul va hisobdor bo’limlar:

• Atrof-muhit muhofazasi xizmati boshlig‘i (A. Hayitmuratov) atrof muhitni muhofaza qilish masalalari bo’yicha;
• Bosh energetik bo‘limi boshlig‘i (B. Rahmatov) suvdan oqilona foydalanish hisobini yuritish bo‘yicha.

2. Nazorat va monitoring bo‘limlari:

• ESG tamoyillarini joriy etish va rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish bo‘limi (S.Murodov);
• Operatsion samaradorlikni oshirish bo‘limi (H. Abduvaliyev).

Har chorak oxirida atrof-muhit muhofazasi xizmati atrof-muhit standartlari asosida atrof-muhitni muhofaza qilishni nazorat qilish bo‘limlariga atrof-muhit chiqindilari to‘g‘risida umumiy ma’lumot berishi kerak.

Bundan tashqari, ushbu yo‘nalishda xodimlarni o‘qitish, atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida bilim va ko‘nikmalarini shakllantirish, ta’lim va amaliy kurslarni tashkil etish, melioratsiyaning yangi usullari, yer osti va yer usti resurslari, usullari, standartlari va atmosfera ifloslanishining oldini olish texnologiyalari bo‘yicha xorijiy tajribalarni joriy etish zarur.

Yakuniy qism

Ushbu siyosat atrof-muhitni muhofaza qilish, mehnat xavfsizligi va xodimlarning sog‘lig‘i sohasidagi maqsad va vazifalarni ishlab chiqishni hisobga olgan holda korxonaning barcha tarkibiy bo‘linmalariga taalluqlidir va har qanday faoliyatni rejalashtirish va amalga oshirish uchun asosdir.

Shuningdek, korxona Bosh direktori, agar zarur deb hisoblasa, ushbu atrof-muhitni muhofaza qilish siyosatiga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish huquqiga ega.